Het kopje boven het artikel geeft het eigenlijk al aan. Deze keer overschrijden wij, met soms lieflijk en soms sneller kabbelend water, de grens. De Amstelbach ontspringt ten noorden van Aken aan de voet van de Vetschauerberg bij Richterich / Vetschau. Het stroomgebied is op Duits grondgebied tot net in Nederland te bewandelen via de route “Weiße Weg”. Routepaaltjes en andere in het wit uitgevoerde elementen, zoals witte berken, witte strepen op lantaarnpalen, witte voetafdrukken wijzen u de weg over deze 30 kilometer lange route voor wandelaars en fietsers. Maar in deze zal ik mij beperken tot het stroomgebied van genoemde beek tussen de Haus Heydenstraße (Herzogenrath) en de Cranenweijer bij kasteel Erenstein (Kerkrade). Het gebied tussen Herzogenrath en de Hamweg in Kerkrade, wordt gekenmerkt met de benamingen “Heydener Ländchen”, dan wel “Pferdelandpark”. De volgende markante plekken in het gebied komen aan bod: De Amstelbach / Anstelerbeek en haar zijstromen, de Amstelbachterrasse, de Westwall, Hambos, Gut Mühlenbach, Geuchterhof, Gut Obermühle, Haus Heyden, Untermühle.

De Amstelbach / Anstelerbeek en haar zijstromen.
In Duitsland heet de beek Amstelbach. Voor wat betreft Nederland geef ik de voorkeur aan de naam Anstelerbeek. Over een aantal honderden meters is zij grensbeek.
De beek voert haar water via de Worm en de Roer af naar de Maas.
Zij wordt hoofdzakelijk gevoed door de Horbach, Crombacherbeek en de Bleyerheidebeek, Vloedgraaf en Strijthagerbeek. De Horbach mondt vlak voor de toegangslaan naar Haus Heyden uit in de Amstelbach. De Crombacherbeek ontspringt in Nederland in de buurt van de vroegere mijn Willem Sophia en stroomt vervolgens als grensbeek in de richting van de Anstelerbeek. Bij de samenvoeging van beide beken duikt de Anstelerbeek onder de Hamstraat door en is vanaf dit punt 100% Nederlands. De Bleijerheidebeek is in 2018 drooggevallen. De oorzaak is mij niet bekend. Wel voert het diep uitgesleten stroomdal in perioden van regenval nog water naar de Amstelbach. Het doorstroomgebied van de Bleijerheidebeek heet Peschbeemden. Op Nederlands grondgebied voegen de Vloedgraaf, Dentgenbacherbeek en de Strijthagerbeek water toe aan de Anstelerbeek. De Vloedgraaf ontspringt nabij de hoeve Vauputs aan de Vauputsweg en mondt al na een paar honderd meter bij het slachthuis aan de Hammolenweg uit in de Anstelerbeek. De Dentgenbacherbeek kabbelt door het Dentgenbacherbosje, ook wel genoemd “Verboden bosje”, achter Gaia Zoo richting het enige stuwmeer van Nederland, de Cranenweijer. Onder het wateroppervlak van dit stuwmeer stroomt de Anstelerbeek onzichtbaar verder, om bij de stuwdam het meer te verlaten. De Strijthagerbeek ontspringt nabij Terwinselen bij de Winselerhof en kronkelt daarna verder in de richting van Eygelshoven. In Eygelshoven gaat deze beek ondergronds, waardoor de monding in de Anstelerbeek aan het oog is onttrokken.

Amstelbachterrasse.
Dit kunstmatig aangelegd terras torent hoog boven de zogenaamde Horbacher Börde uit. Beneden in het diep uitgesleten dal slingert de Amstelbach door het open agrarisch landschap. De oevers van de beek zijn begroeid met struiken en bomen, onder andere Es, Hazelaar, Berk, Wilg en Els. Een waar eldorado voor onze gevederde vrienden. Buizerd en Torenvalk laten zich hier graag zien. Een witte berk, een witgeverfde betonnen zitgroep en een wit hekwerk bepalen het uiterlijk van het terras. Wilt u het terras bereiken, parkeer dan uw auto op de parkeerplaats van de Weiße Weg, Kruising Haus-Heydenstraße / Mühlenbachstraße (Herzogenrath). Het terras is van hieruit in luttele minuten te voet te bereiken.

Gut Mühlenbach.
Het is midden december 2020. Samen met mede-geïnteresseerde Martin de Graaf ben ik op verkenning. Vanaf eerdergenoemde parkeerplaats volgen wij de met witte berken geflankeerde Mühlenbachsstraße richting het dal. Aan de linkerkant voert een toegangsweg naar een oude hoeve, Gut Mühlenbach. Een sluitsteen boven de toegangspoort vermeldt “Anno 1786”. De eerste vermelding dateert echter al 1241. Terwijl wij het pand naderen worden wij begroet door een jonge man, vergezeld door een kleine zwarte hond. Het blijkt de bewoner van de hoeve te zijn. Zijn hond moet wel heel erg slim zijn, want het beestje luistert naar de naam “Einstein”. Van de bewoner mogen wij de hoeve van de buitenkant bewonderen. Via een opening in een prikkeldraadversperring betreden wij weilanden aan de rand van de Amstelbach. Het hoger gelegen Gut Mühlenbach zien wij nu heel goed van de achterzijde. Hardstenen raamomlijstingen geven extra cachet aan de hoeve. Een kleine ronde waterpoel nabij de gebouwen vervolmaakt het plaatje. De vele aanwezige witte tamme ganzen zullen deze poel wel weten te waarderen. Ganzen zijn overigens heel goede “waakhonden”. Een oorverdovend gesnater zal de aanwezigheid van ongewenste gasten zeker verraden. Aan het einde van het drassige weiland wordt de Amstelbach doorsneden door een honderden meters lange restant van de Westwall. Een speciale betonnen constructie door de “drakentanden” zorgt ervoor dat de beek haar weg kan vervolgen. Een zeer degelijke prikkeldraadversperring belemmert de toegang tot deze doorvoer vanuit dit weiland. De doorvoer is daardoor van uit het weiland niet te zien.